شوره‌شا چيا رويس و پێخاس هاته ناڤ باژێران، له‌ومان حوكمدارى هه‌رما ساڤايه‌كێ هه‌زقى
اكرم خالد عبدالكريم/ سيد اكرم
ئه‌ڤى بابه‌تێ په‌يڤ وده‌ڤوكێن گران و سه‌نگين تێدا هاتينه بكارئيناندن، دبيتن ئێكێ وه‌كى من ئه‌و به‌رو من نه‌بن ده‌رهه‌قى ڤى باتى ده‌ربچيتن، چونكى بابه‌ت هه‌م سياسه‌ته و هه‌م ژى ئه‌ده‌بياته، ئه‌ز ژى نه‌ئه‌ديبم و نه‌ژى سياسه‌تزانم، لێ ل گوره‌ى به‌رومنێن خو، ئه‌م ژى دێ بزاڤا چاره‌سه‌ر كرنا ده‌رده‌كى كه‌ين، ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌كرنا مه ژى ياته‌ندروست و زانستى ژى نه‌بيتن…دێ بيتن ئه‌ركه‌ك ل سه‌ر سياسه‌ت زان و ئه‌ديبان، ئه‌و شاشيێن هه‌ى بئاوايه‌كێ زانستى و دلخاز چاره‌سه‌ر بكه‌ن و عه‌يب و عله‌تێن وێ بيماره‌كا دلخاز بو بكه‌ن، بهه‌ر حال ئه‌م دێ چينه سه‌ر بابه‌تێ خوه، لێ سڤك كرنا تێگه‌هشتنا بابه‌تى ب په‌نده‌كێ يان سه‌رپێهاتيه‌كا خومالى، دێ به‌حس كه‌ين، ئه‌ڤ سه‌رپێهاتيه ژبلى خوماليه، رويدانێن وێ و جهێ وێ هه‌ر ل ده‌ڤه‌را به‌هدينان بوينه، له‌ومانێ بمن وه‌ره هه‌م دێ سه‌رپێهاتيێ بێژين و هه‌م ژى دێ نه‌خوشيه‌كا جڤاكى و سياسى چاره‌سه‌ر كه‌ين، وه‌كى دبێژن دوو كه‌وان دێ ببه‌ره‌كى كوژين، يان ژى نانێ حه‌لێ و ماستێ حه‌لێ هه‌ردوكان بئێك جار دێ خوين:
شخره‌كێشان:
ل ناوچه‌يێن مه‌يێن چيايى، ل سالێن بورى سه‌رمام و به‌فربارينه‌كا مه‌زن بو، گوندى ژى بێ مه‌ر و مالات نه‌دژيان، چ مال نه‌بون ئيلا چه‌نده‌كا حه‌وانان( هێستر، كه‌ر، په‌زێ ره‌ش، په‌زێ سپى…) هه‌بوون، گيا و چوليێ بو دهاته‌كرن وه‌كى مشتێ، تێرا نه‌دكر، له‌ومان ل دوماهيكا زڤستانێ و سه‌رێ بهارێ خودانێن حه‌وانى دچوون چيايي گوينى بو دبرين و دكرنه شخره و ژ سه‌رێ چيا بشخرێ دئيناندنه خارێ…جاره‌كێ وه‌سان چێدبيتن، زه‌لامه‌ك ژنكا خوژى دگه‌ل خودا دبه‌تن شخرێ، پشتى شخرا خو دروست دكه‌ن و به‌رى بهه‌وا بێخن، دا بێتن خارێ، دياره روژ ياخوش بوو، ژنكێ و سه‌لامى به‌روشكێ بهارێ ل به‌ده‌نا وان دده‌تن، له‌شێ وان گرم دبيتن و هه‌ستێن وان بو ئێك دوو دچن…بو چى ئه‌و ژى ناكه‌ن نه‌مه‌رى ل سه‌رجهێ خو لپال شخرا خو، هه‌ستێن خو بو ئێك رويت دكه‌ن و كارێ خو(جلێن خو) ددانن و شولا خويا جنسى دكه‌ن، ل حنگه حنگ و رامالينا هه‌ستێن ئێك دوو، شخره ببا دكه‌ڤيتن و دكه‌ڤيتن سه‌ر ريا خو و دهێتن خارێ، جلكێن وان ژى ل سه‌رێ چيياى دمينن و هه‌ردووك(ژن و مێر) رويس بچيايى دا دهێنه خارێ…زڤستان بو، خه‌لك ژى ل گوندى دبێ شول بوون، ل هيڤيا هندێ بوون شخره‌يه‌ك بێتن خارێ دا بچن، بهه‌ره‌وه‌زى هاريكاريا وان بكه‌ن، ل ده‌مێ شخره نێزيكى گوندى دبيتن، هه‌ر ئێك لبه‌ر ده‌رێ مالا خو دكه‌تن هه‌وار، شخره هات، شخره‌هات، ئێك بو ئێكى ڤێ گازيێ دكه‌ن و بانگ هه‌لدێريێ دكه‌ن، گوندى ژى هه‌مى، ژن و مێر، جان و پير، هه‌رئێك ژلايێ خو غارده‌تن و به‌ره‌ڤ جهێ راستيانا شخرێ دچن، زه‌لام ژى هه‌ر دكه‌تن هه‌وار و دبێژيتن بابو نه‌هێن، بو خاترا خودێ نه‌هێن، ئه‌م خرابێن هاتينه خارێ…نه‌هه‌رێ كه‌س گوهداريێ ناكه‌تن و هه‌مى پێكڤه لێ جه‌ما دبن، ئه‌ڤ دبێژين ها، يێ دى دبێژتن ها…زه‌لامى ژى چ پێنامينيتن و دبێژيتنێ هه‌ى سه‌يێن سه‌باب من گوته هه‌وه نه‌هێن ئه‌م خراب يێن هاتين، هه‌وه گوهداريا من نه‌كر و هوين وه‌كى ره‌ڤدا سا هاتن سه‌رمن…دێ گاڤه‌كێ هه‌رئێك ژهه‌وه تشته‌كى ژبه‌رخو بكه‌تن و مه‌ستاره بكه‌تن…ئينا بله‌ز گونديان، ئێكى قه‌ميس، يێ دى شه‌لوال، ئێكى بلوز، ئێكى ده‌رپێ، ئێكى پێلاڤ…بهه‌ر حالێ هه‌ى زه‌لامێ خو و ژنكا وى ستاره كرن…گونيێن وى ژى بو لپشتاخو كرن و برنه ده‌ڤ شێلا وى يان سه‌ر كوتانا وى، هوسان چيروكا زه‌لامى و ژنكێ بدوماهيك هات، لێ بو مه و بو به‌رباكێن بێتن وه‌كى سه‌ربور و سه‌رهاتى بجهمايه و بويه په‌نده‌ك و يافه‌ره بومه ببيتن ده‌رس و بخو ژێ فێر ببين.
شوره‌شا رويتان:
راسته ئه‌م خودان گه‌لين، خودان ئاخين، خودان زمان و ره‌وش و تيتالين، خودان چيروك و سه‌رهاتى و كه‌له‌پوره‌كێ زه‌نگينێ هزرى و زه‌ينينه…لێ شوره‌شێن مه ژى درويتن ول چيا كار و كوكێ مه‌هه‌يه، شه‌رڤان و پێشمه‌رگه و كادر و سسياسه‌تڤانيا مه‌هه‌يه، لێ لناڤا باژێران، ل سه‌رماسان، دهه‌رينگه‌هێن(دپێڤاژويا) ساسه‌تا ئيداره‌دان و د دبلوماسه‌تا خودا ئه‌م رويتين، بێ كراس و بێ ده‌رپێين، چه‌كێن مه دچوريكن و بارويتا تڤه‌نگێن مه يا ئێكسپاييره و ده‌م بسه‌ردا چوويه، سه‌رێ مه تێك چويه، هزروبيرێن مه تاريبوينه، هێز و ڤه‌ژه‌نا مه نه‌مايه، بپلا دچين سه‌رێ ملا و بپخه‌كێ جه‌رگێ مه دادبزديتن، زمانێ مه فێرى دره‌و دوروياتيێ بويه، ده‌ستێ مه كه‌دا پاقژ ناكه‌تن، كه‌دا مه‌هه‌ى ژى يا زه‌غل و زيوانيه، هزار و ئێك پرسيارێن بێ به‌رسڤ خو ل سينگێ مه دهه‌لاڤێژن…!!
ئه‌ز نه‌شێم وێ ژى نه‌بێژم، پێشمه‌رگێن مه ل چيا جان فيدبوون، گيانێ وان لنيڤا ده‌ستێ وان بو، گيانێ خو هه‌راچ دكر، هه‌رده‌م دئاماده‌بوون، بو بهسوته‌كا ئاخێ، بو مروڤايه‌تيێ، بو شه‌ره‌ف و كه‌رامه‌تێ جانێ خو ئه‌رزان ددا، دكره قوربا نى بو مانا خو، بوئاخا خو، بو گه‌لێ خو، بو بهايێن خو…پێشمه‌رگه ئه‌و جانگوريه بو يێ بێ هه‌ڤرك، بهوست بهوستا ئاخا خو به‌ره‌ڤانى ژێ دكر، بچه‌كێ خو، بچانتك و بنانێ خو، بباوه‌رى و ئه‌رناڤێ خو، هه‌ر گرێ (10)ده‌ه پێشمه‌رگه لێبانه، هه‌مبه‌رى فه‌وجه‌كا له‌شكه‌رێ دوژمنى بوينه، ئه‌رێ بوچى ئه‌ڤروكه ئه‌و ناڤ و ئه‌و ئه‌رناڤه نه‌ماينه، جاش پێخاسێن داعش و تويله و تاژيێن تورك و فارس و عه‌ره‌بان، هه‌مبه‌رى هێزا پێشمه‌رگه‌ى بوينه ئستوره و پێشمه‌رگه و شه‌رڤانێ مه نكاريتن بێ هێزه‌كا ده‌ره‌كى هه‌مبه‌رى وان براوه‌ستيتن، ئه‌و هێز و ئيراده‌يا دتاكێ كوردى دا بوچى ئه‌ڤروكه بويه هه‌لامه‌ته‌كێ ڤالاو دوژمن چاڤترسكانێ بمه دكه‌ن..!!
ل بيرا منه و ئه‌ز نه‌شێم نه‌بێژم، ل چيا هاوولاتيێن مه چه‌ك هه‌لدگرتن، دگوتنێ هێزا به‌رگرى مللى، ئه‌ڤێ هێزێ بروح بجان وه‌كى هێزه‌كا پشته‌ڤان به‌ره‌ڤانى دكر، پشتا پێشمه‌رگه‌ى دپاراست و به‌لكى به‌شدارى ده‌هان چالاكييان دبوون و مێرخاسانه ئه‌رمانجێن خو دگرتن، ئاخويرێن نه‌ياران بسه‌رك دا دهه‌رفاندن، ده‌نگێ وان ده‌نگێ راستێ بوو، گازيا وان گازيا فێهرس و په‌هله‌وانان بو، ده‌سته‌كێ وان چه‌ك تێدابو و بده‌ستێ دى قويتێ مالاخو خرڤه‌دكر، زاروكێن خوخودان دكرن، هه‌رشه‌ف ژى نوبه‌داريا گوندێن خو دكر، ئه‌رێ بوچى نوكه هاوولاتى بوون بويه پنيدوزى، بويه ساليسكى، بويه خازخازوكى، شه‌رم و حه‌يا نه‌مايه، بها و كه‌سايه‌تى كێم بويه، ناڤ و ئه‌رناڤ بويه ئه‌رزانترين كالا ل بازارێ سه‌رك زێده‌كرنێ و كرين و فروتن بناڤ و ئه‌رناڤان دهێتن كرن..!!
ل بيرا منه و ئه‌ز نه‌شێم نه‌بێژم:- كادرێن مه لچيا هه‌رده‌م ل پێشيا پێشمه‌رگه‌ى بوون، جانێ وان جانێ پێشمه‌رگه‌ى بو، نانێ وان نانێ پێشمه‌رگه‌ى بو، بست بست دگه‌ريان پلان ددانان، پێشمه‌رگه په‌روه‌رده‌دكرن، خه‌لك هايددان بو پشته‌ڤانيا پێشمه‌رگه‌ى، بو سه‌رئێخستنا ئه‌رمانجێن شوره‌شێ، روحا وان، جه‌سته‌يێ وان ناڤنێ وان بو پاراستنا ئاخ و خه‌لكێ خو هه‌رده‌م ئاماده‌ى مرنێ بوون، چاڤه‌رێى مرنه‌كا بسه‌ربلندى بوون، شهاده‌ت بو وان مه‌سترين ناڤ و ئه‌رناڤ بو، پسيار ئه‌وه ئه‌رێ گه‌لا بوچى ل خه‌باتا باژێران، دده‌ستهه‌لات و حوكمداريێ دا، شكه‌ستينه، كه‌ڤتينه، بێ ناڤ و بێ ئه‌رناڤن…به‌رێ وان ل صه‌فتێن پارايه، چاڤه‌رێى دروست كرنا ڤله و حه‌وينگه‌ه و قومارخانه و شه‌ڤ بێريێن دگه‌ل مامز و سوزانيانه، سوزێن وان نه‌مان، په‌يمانێن وان بونه حبرێ سه‌ركاغه‌زێ و ئه‌و ژى نه‌مان، مێرچاكيان وان بو چڤێلى، ناڤ و ئه‌رناڤێن وان بونه گيفانه‌ك و باو و بارو ڤان ئه‌و ژى دگه‌ل خودا برن و نه‌هێلان…!!
ل بيرا منه و نه‌شێم نه‌بێژم:- رێكخستنێن حزب و پارتيێن مه، چ لناڤ گوندا و ده‌ڤه‌رێن رزگار كرى يان ژى لناڤا باژێر و لناڤ جه‌رگه‌يێ دوزه‌خا دوژمنان، خه‌مسار نه‌بوون، وه‌كى په‌يك و په‌يامبه‌ران بوون، كارێ رێكخستنێ بئاوايه‌كێ باش دكر، ده‌نگ و باس بله‌ز دگه‌هاندن، پلانێن نه‌ياران ديار دكرن و ژناڤ دبرن، ئه‌و وه‌كى له‌شكه‌ره‌كێ رێك وپێكێ ناڤخويى بوون، چالاكى دكرن، پروپاگه‌نده دبه‌رژه‌وه‌نديا شوره‌شێ دا دكرن، چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى، خارن و ڤه‌خارن، كارێن لوجستى و هه‌وادارى بره‌نگه‌كێ باش و لائيق بو شوره‌شێ ئه‌دا دكرن، ئه‌رێ گه‌لا بوچى ئه‌ڤ هه‌مى بزاڤ و چالاكى، ناڤ و ناڤدێرى، هێز و رومه‌تى نه‌مان و هاتن چنه‌كرن و بونه گاكويسك و بزمانێ حولى، بده‌ستێ گه‌مارگرتى، بهزروبيرێن داكه‌ڤتى دله‌يزن و دبزڤن و هه‌ر و هه‌ر پاشڤه دچن…!!
گه‌لا، خه‌لكێ خاكپه‌رست و مروڤ دوست، ئه‌ز بوهه‌وه دبێژم و وه‌لاهى ئه‌ز نه‌شێم نه بێژم، هه‌رئه‌ز دێ بێژم…!! شوره‌شا مه دبيتن نه‌شوره‌ش بيتن، هه‌تا ئه‌گه‌ر شورش ژى بيتن، ئه‌ڤ شوره‌شه خه‌له‌ت هاته خارێ، رويت ژچيا هاته خارێ، رويس و پێخاس شوره‌شڤان كه‌ڤتنه ناڤا باژێران، بێ ده‌ر‌سوك هاتن خارێ، بێ خاك و جل و به‌رگ هاتن خارێ، بێ پێلاڤ و گوره هاتن خارێ…هه‌ما رويت و چملاق دارژيانه ناڤا باژێران…خو ل ده‌مێ شخرا شوره‌شێ ژى ژ چيا بهه‌وا كه‌ڤتى، دابه‌رزيه ناڤا باژران، نه‌كر هه‌وار، ده‌نگێ خو بلند نه‌كر، نه‌گووت گه‌لا ئه‌م خه‌له‌ت هاتينه خارێ، نه‌گووت وه‌رن، وه‌رن خودان ناڤ و ئه‌رناڤ وه‌رن…!! لتانا مه وه‌رن، ئه‌م خه‌له‌ت يێن هاتين خارێ، ئه‌م رويس و پێخاس يێن هاتين خارێ…له‌ومان يێن بناڤ و ئه‌رناڤ لتانا شوره‌شێ نه‌چوون، جل و به‌رگێن پاك و ته‌ميز نه‌گه‌هشتن شوره‌شڤانان…شوره‌ش و شوره‌شڤان رويت و قويت گه‌هشتن بنگه‌هى…ئه‌ڤجار يێن شوره‌شڤان سه‌رژێ دكرن، يێن پێشمه‌رگه دكوشتن، يێن جاسوسى و ده‌همه‌نپيسى دكرن…كورێن حه‌فتيار و روبيشتا وان دێهله سا يێن ژ گورگێن گورێخ هاتينه با….بتليلى چونه پێشيێ، بدهول و زورنايێن سه‌داميزم و به‌عسيێن فاشست پێشوازى كرن، ئه‌و جل و به‌رگێن سه‌رباز و سويخورێن رژێمێ لپاش خو هێلاين بو برن و كرنه به‌ر، دكوچ و قه‌سرێن سه‌دامياندا خوجهكرن، ئه‌ڤجار ئه‌زبه‌نى و ئه‌زبه‌نى بو رێزكرن، خارن و ڤه‌خارێن بدوهن و تام و سه‌رنجراكێش و هوشبه بو پێشكێش كرن، سوزانى و ناڤته‌نگزراڤ و كماخ كێڤريشك بو ئيناندن و ره‌قس و سه‌ماى ده‌ستپێكرن، شاباش و به‌رتيل هاتن پێشكێش كرن، دكوچك و قه‌سراندا هاتن خوجهكرن، ديارى و شاباش بونه‌كاروان بديڤكڤه، ره‌نگ و جورێن سه‌ياران، زێر و زينه‌ت، شه‌ده و صه‌فتێن دولار و مارك و يورى لبه‌ر رێز كرن…سه‌يدا بوونه گيڤر، بونه سه‌يدايێن مه‌ست و سه‌رخوش، خو ژبير كرن، پێشمه‌رگاتى بو پاشمه‌رگاتى، جاشپێشمه‌رگه په‌يدابوون، دزى و تالان كرن بونه ره‌واجترين پيشه، ناڤ و ئه‌رناڤ كه‌ڤتن و بێ ناڤ بونه سه‌روك ديوان، به‌لێ هوسان خاك بو مه‌يدانكا كرين و فروتنێ و مروڤايه‌تى ژى بو تويتن و بورنيت…پيسه‌مێرا كرن قه‌ليونا خو، ئاگربه‌ردايێ دا به‌ر فرا، حه‌لال حه‌رمام بو، حه‌رام حه‌لال بو، دره‌وين و پێڤه‌زه‌نگ بون شێوردار و سه‌رهه‌ڤساركێش…سولتان ژى بو پل و پێخارنا خار و مارا، به‌لێ ئهاهوسا شورش، ئه‌گه‌ر شورش ژى بيتن، رويس و پێخاس كه‌ڤته‌باژێرا و حوكمدارى و ده‌ستهه‌لات ژى هوسان هه‌رما ساڤا و ساڤايه‌كێ هه‌رى هه‌زقى و هه‌رێ ڤه‌ماى…نه‌دبيتن گه‌نج، نابيتن زه‌لام، ئه‌ڤ زاروكێ ساڤاژى دێ هزقيت، دێ ره‌قسيت، دێ بيتن به‌لا، دبيتن ببيتن كوره‌ماره‌كێ ژه‌هراوى، بمه‌ڤه‌ده‌ت، دێ بمه‌ڤه‌ده‌ت قه‌د نابيتن حاكم و حكمه‌ت و نابيتن ده‌ستهه‌لات، ئه‌ڤ ده‌ستهه‌لاته بڤى ره‌نگى خه‌نجه‌ره‌كا ژه‌هركيه و بو سه‌رێ مه هه‌ر هوسان به‌لايه…. لێ چاره‌ژى هه‌ر ل ده‌ڤ هاوولاتيه.
اكرم خالد عبدالكريم/ سيد اكرم
دهوك
