گه‌نج وه‌لاتى چوول دكه‌ن يان وه‌لات ژ گه‌نجان دهێتن چوول كرن..!!ا

گەنجێن کوردا بەرف دەرڤەی وەلات


گه‌نج وه‌لاتى چوول دكه‌ن يان وه‌لات ژ گه‌نجان دهێتن چوول كرن..!!ا

ئەکرەم خالد

هه‌روه‌لاته‌كى هژمارا گه‌نجا لێ زۆر بيتن، دبيتن وه‌لاته‌كێ گه‌نج و ئه‌گه‌رێن داهاته‌كێ گه‌ش ل وى وه‌لاتى هه‌يه‌، چونكى گه‌نج هێزا كارى و دينه‌مويا پێشكه‌ڤتنێ يه‌، لێ گه‌نجان ژى ئه‌گه‌ر و پێتڤياتين خو هه‌نه‌ و گه‌ره‌كه‌ بێنه‌ بجهكرن، كوردستان وه‌لاته‌كه‌ ژ وان وه‌لاتێن زۆر زه‌نگين بسه‌رمايا خويا مروڤايه‌تى، ديسان كوردستان وه‌لاته‌كێ گه‌نجه‌، چونكى ژمارا گه‌نجان ژ يا پيران زۆر مه‌زنتره‌…لێ نابيتن ئه‌م وێ ژى ڤه‌شێرين، گه‌نجان ژى رابه‌ر و به‌راهيێن خو هه‌نه‌، ديسان ڤێ رابه‌رى و به‌راهيك بوونێ ژى، ئالاڤ و ئه‌ده‌واتێن خويێن مادى و ژيرى  و بير و هزرى هه‌نه‌، دڤتن ئه‌ڤه‌ ژى، بێنه‌ ئاماده‌ و په‌يدا كرن و ل سه‌ر بنياته‌كێ زانستى بێنه‌ ئاماده‌كرن و پێش كێش كرن.

گه‌نج و پێتڤياتيێن وان: –  گه‌نجه‌كێ ژير ۆ به‌هره‌مه‌ند و هوشيار، دڤێتن  بساخله‌مى دڤان قوناغان دا، بێتن ده‌رباز كرن، قوناغا زاروكيێ، قوناغا گه‌نجاتيێ، قوناغا پێگه‌هشتنێ…لئ دڤێتن ئه‌م وێ ژى بێژين، ئه‌ڤ سێ قوناغه‌ ل سه‌ر گه‌نجى بساخله‌مى ده‌رباز نابن، ئيلا لناڤا ژينگه‌هه‌كا ساخله‌م، ژينگه‌ها ساخله‌م ژى دروست دبيتن ژ مالباته‌كا ساخله‌م، ده‌روجيرانێن ساخله‌م، خاندنگه‌هه‌كا ساخله‌م، كارگوزاريه‌كا ساخله‌م، ئه‌ڤه‌ ژى بده‌ست ناهێن ئيلا ده‌ستهه‌لاته‌كا ساخله‌م حاكمداريا وه‌لاتى بكه‌تن…يابزه‌حمه‌ته‌ ژى ئه‌ڤ هه‌مى ژينگه‌هێن ساخله‌م دروست ببن ل هه‌روه‌لاته‌كى، ئيلا ده‌ستهه‌لاته‌ك بسازى و سازگار ل وه‌لاتى براستى و چالاكى ودلسوزى، په‌روه‌رده‌ و ئيدارا وه‌لاتى بكه‌تن ، ئه‌ڤه‌ژى بده‌ستهه‌لاته‌كا گه‌نده‌ل و حزبى كرى…نه‌يا به‌رئاقله‌ بجهبهێتن، نه‌تشته‌كێ ڤه‌شارتيه‌ ژى ده‌ستهه‌لات بره‌نگه‌كێ رێكخستى سه‌رومالێ گشتى تالان و وێران دكه‌تن، ل سه‌ربنياته‌كێ داكه‌ڤتى و بێ تێگه‌هشتن ده‌ستهه‌لات هاتيه‌ ئاڤاكرن و برێڤه‌ برن، به‌رپرسيارى بويه‌ تاپو وپاوان، نه‌ بتنێ دسه‌روكاتى و ده‌ستهه‌لاتێن جێبه‌جێ كرنێ، يێن بلند دا، به‌لكى ل سه‌ر ئاستێ رێڤه‌به‌رى و خارترێ ژى دا…تاكو گه‌هشتيه‌ وى راده‌ى به‌رپرس هه‌نه‌ سيهسال و بيست سال و زێده‌ى پازده‌سالان…ل سه‌ر كورسيكه‌كێ به‌رپرسيارى و ئيدارێ دكه‌ن، يا ژوێ ژى خراب و وێرانترێ، به‌رپرس هه‌يه‌ نه‌بويه‌ خودانێ بروانامه‌يا سه‌ره‌تايى، يان ببروانامه‌ و به‌لگه‌نامه‌يێن سه‌خته‌ دامه‌زايه‌، واته‌ ژ بلى گه‌نده‌لى و دزينا به‌رده‌وام يا سه‌رو مالێ گشتى، ئاستێ رێڤه‌به‌ريا دراده‌يه‌كێ زۆر  نزم  و شكه‌ستى دايه‌ و ل سه‌ر بنياتێ په‌يوه‌نديێن كه‌سى و پالڤه‌كرنا ده‌ستكه‌ڤتا، پوستێن رێڤه‌به‌رى يا دهێنه‌ پارڤه‌كرن و دامه‌زراندن، تاكو ل هنده‌ك جهودام ده‌زگه‌هان ل سه‌ربنياتێ وه‌راسى پوست هاتينه‌ ده‌ستنيشان كرن…ه

تشتێ دى يێ هه‌رى خراب و وێران ئه‌وه‌، دام و ده‌زگه‌هێن مه‌ دحزبى كرينه‌ و حزبا مه‌ ژى عه‌شائيرى و پان بنه‌مالى كريه‌، بنه‌مال ژى خزمه‌تكارێ كه‌سايه‌ واته‌ هه‌رتشت هاتيه‌ كه‌سايه‌تى(شه‌خصه‌نه‌) كرن، كه‌واته‌ دام و ده‌زگه‌هێن مه‌ بهه‌مى موئه‌سه‌ساتێن خوه‌ دبنياتدا خه‌له‌ت هاتينه‌ ئاڤاكرن و ديسان ئيداره‌دان ژى دهه‌مى واران دا، بشاشى دهێتن په‌ياده‌كرن، واته‌ جڤاكێ سڤيل ل وه‌لاتێ مه‌ بڤى ره‌نگى ناهێتن بيناء كرن، ئه‌ڤه‌ ژى وێ دگه‌هينيتن داموده‌زگه‌هێن خاندن و راهێنان و په‌روه‌رده‌و پێگه‌هاندنێ، نابنه‌ ده‌زگه‌هێن زانستى و زاست و فێركارى و په‌روه‌رده‌يه‌كا خه‌له‌ت ديسان ل وه‌لاتێ مه‌ دهێتن ئاڤاكرن، باشه‌ ئه‌و ماموستايێ بڤى ره‌نگى ده‌رچويى و تاكو شه‌هده‌يه‌كا بلند ژى هه‌بيتن، ئه‌و دێ چاوان بيتن ماموستايه‌ك يان موديره‌كێ دروست، چاوان په‌ره‌ردێ و زانين و ئيداره‌دانێ دێ كه‌تن…كه‌واته‌ رێڤه‌به‌ر و په‌روه‌رده‌كارێن مه‌ ژى نكارن برولێ خوه‌يێ ئيدارى و زانستى و په‌روه‌رده‌يى رابن، چونكى ماموستايه‌ك و رێڤه‌به‌ره‌كێ بڤى ره‌نگى نكاريتن وه‌زيفێ خويێ دروست په‌ياده‌بكه‌تن…هه‌تا ئه‌و كه‌سان و به‌رپرسێن(چ كورد-يان بيانى) يێن ژ ده‌رڤه‌ژى هاتين، پارچه‌يه‌كن ژ ڤى ده‌ستودارى و ڤێ گه‌نده‌لێ و نه‌هاتينه‌ دا كاره‌كێ باش بكه‌ن يان قه‌د نكارن وه‌زيفه‌يه‌كێ دروست بگه‌هينن.

دناڤا ڤان سالێن ده‌ستهه‌لاتێ دا گه‌نج دچ پێگه‌هه‌ك دايه‌:

وه‌لاته‌ك ماكا ژيانێ و داينگه‌ها مروڤاتێيه‌، ناڤا ئه‌ردێ وێ ده‌ريايه‌كا تژى زێرو سه‌روسامانه‌، سه‌رئه‌ردێ وێ هه‌مى خێر و به‌ره‌كه‌ته‌، جوانى يا سرۆشتى دگوپيتكێ دايه‌، چيا و دول و نه‌والێن تژى سيپه‌لێن ئاڤێ و مشتى داروبار و گژ و گيا و جه‌نگه‌ل و به‌رێن گرانبها، خودانێ سه‌روسامانه‌كێ مه‌زنێ مالى و مروڤايه‌تى…ل ڤى وه‌لاتى ژيانێ ده‌ستپێكريه‌ و شارستانيه‌تێن كه‌ڤنار لێ هاتنه‌ ئاڤه‌داكرن، ل گوره‌ى لێدوانێن فه‌رمى … سه‌روه‌ت وسامانێن سرۆشتى ل ڤى وه‌لاتى رۆژ بۆ رۆژێ زێده‌ و زه‌حف دبيتن، لێ دگه‌ل هندێ دا، رۆژ بۆ رۆژێ ئاستێ ژيانێ دادكه‌ڤيتن و دهه‌فريتن، دئاليێ دى دا گه‌نده‌لى و بنديوار، به‌ره‌ڤ زێده‌بوونێيه‌ ، گه‌له‌ك نه‌مايه‌ وه‌لات و هاوولاتى دێ كه‌ڤن ناڤا كريزێن مه‌زن و بترس، رۆژانه‌ بمليونان دولار دهێتن دزين و بن ديوار كرن، وه‌لات دناڤا خودا بويه‌ دوو چين، چينا به‌رپرس و سه‌رمايه‌داران، ئه‌ڤ چينه‌ ل سه‌رخوين و خوها خه‌لكێ كوردستانێ بونه‌ مليار دێرو ملونێر و رۆژانه‌ بده‌هان مليون ديناران ژ قويت و پارويێ ده‌ڤێ خه‌لكێ هه‌ژار و نه‌دار دبرن و پاخلێن خو پێ تژى دكه‌ن، بخوينا پێشمه‌رگه‌ و شه‌هيدێن خو نازه‌مول و ئاپارتمانێن مه‌زن و ڤيلايێن مه‌زن ئاڤا دكه‌ن، شه‌ڤانه‌ بمليونان دولاران ل خارن و ڤه‌خارن و كچێن ده‌همه‌ن پيس سه‌رف دكه‌ن، يا ژوێ ژى خرابترێ، سه‌روه‌ت و سامانێ خودهنێرنه‌ ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى و بده‌ستێ خه‌لكێ بيانى دهێتن ئيستسمار كرن، خه‌لكێ بيانى كه‌يفێ بسه‌ر و سامانێ گشتى دكه‌ن و هاولاتيێن خه‌لكێ كوردستانێ ژى ده‌ستێ ڤالا ل سه‌ر زكێ برسى دانايه‌ و دگڤێشن…ئها وه‌لاته‌ك  خودانێ ڤان به‌رپرس و ڤان سه‌رمايه‌دار و ڤێ ده‌ستهه‌لاتێ بيتن، دێ چاوان باوه‌رى ل ده‌ڤ په‌يدابيتن، دێ چاوان ل وه‌لاتێ خو دلخوش و كه‌يف خوش ب يتن، ل ده‌مه‌كى ببينيتن كه‌دا ده‌ستێ وى لبه‌ر چاڤێن وى د ادهێتن دزين و تالان كرن!!

دئالێ دى دا ته‌ماشاى ره‌وشێ بكه‌ين، دوو ئيداره‌يێ هه‌يه‌، سه‌رومالێ گشتى لناڤا ده‌سته‌كێ پاقژدانينه‌، وه‌لات دقه‌يران و لبن گه‌ڤان دايه‌، ئاستێ ژيانێ  ورۆلێ مروڤاتى، د داكه‌ڤتن و وێرانيێ دايه‌، دام و ده‌زگه‌هێن ته‌ناهيێ، نه‌هه‌ر هاتينه‌ حزبى كرن، به‌لكى هاتينه‌ شه‌خصه‌نه‌كرن و دهێنه‌ بكارئيناندن، ماف و ئازادى دسه‌ركوت كرينه‌، هه‌لێن كارى نينن، ل ناڤا دادگه‌هاندا هه‌رچ بێ داديه‌ دهێتن كرن، ئه‌وا دبێژنێ  چاكسازى بويه‌ خراب سازى و خه‌لكێ ماف په‌روه‌ر و نيشتيمان په‌روه‌ر و راستى بێژ و ره‌خنه‌گر، لناڤا واندا دهێتن ئه‌زيه‌تدان و هنداكرن، ره‌ڤاند و ترساندن و چاڤ سوركرن، به‌ره‌ڤ زێده‌بوونێ دچيتن، چاكى يادهێتن خرابكرن و خرابى ژى به‌ره‌ڤ خرابترێ دچيتن، ده‌ستێ ره‌ش و خراب يێ دهێتن پشته‌ڤانى و خورت كرن، ده‌ستهه‌لات يابويه‌ هه‌لامه‌ته‌كێ جهێ ترسێ وبويه‌ تابوتا ملله‌تى… بويه‌ وه‌حشه‌كێ مافياوى…دام و ده‌زگه‌هێن كومه‌لگه‌هێ مه‌ده‌نى و سازيێن رۆشمبيرى و ديموكراتى و تاكو ناڤده‌وله‌تى ژى، هاتنه‌ حزبى كرن و شه‌خصه‌نه‌ كرن و بوينه‌ دار و ده‌ستێ خه‌لكێ خرابكار و گه‌نده‌لكار، سازيێن خاندن و په‌روه‌رده‌ و تاكو خاندننا بلند…يێن بوينه‌ جهێن سويخورى كرنێ، بو ترساندن و مه‌به‌ستێن حزبى، يێ دهێنه‌ بكار ئيناندن…ئه‌ڤان هه‌ مى سه‌ده‌م و كريزان، ژبلى وه‌لات داهێلايه‌ ناڤا تونێله‌كا تارى دا و داهات  وه‌كى رێمه‌شه‌كا ناڤا جه‌نگه‌لستانه‌كا زه‌بلاح و بێ رێورێبار و تژى ده‌هبه‌يێن درنده‌ و بترس، دايه‌ به‌رچاڤێن خه‌لكێ كوردستانێ و بنه‌خاسمه‌يێ ته‌خا گه‌نجان ..چ داهتى نابينن!!ا

دڤان هه‌مى سالێن بورى و بڤان هه‌مى سره‌وت و سامانێ زه‌بلاح، چ تشته‌كێ وه‌سان بو گه‌نجان نه‌هاتيه‌ كرن، گه‌نج پێ دلخوش و ئارام بيتن، په‌روه‌رده‌وخاندنا بلند دئاستێ داكه‌ڤتى و خراب دايه‌، ل ده‌مێ ده‌رچوونا قوتابى ژى، خوشيێ ببرۆاناما خونابه‌تن و بێ كه‌لك دبيتن لناڤا پاخلا وى، نه‌ده‌ستهه‌لات و نه‌ ژى كه‌رتێ تايبه‌تى، هه‌لێن كارى بو ئاماده‌ ناكه‌تن، ئه‌و هه‌لێن بده‌ست بكه‌ڤن ژى، ئاستێ دابين كرنا ژيانا وى، ژ بلى تێر ناكه‌تن، سه‌لامه‌تى و دلخوشيا گيانى و جه‌سه‌دى ژێ  ژێ وه‌رناگريتن و حه‌زێن وى پێ تێرنابن…ل به‌ر چاڤێن وى فه‌رمانبه‌رێ توركى و بيانى بپاره‌يه‌كێ دووجار و سێجار هندى يێ وى، شول دكه‌تن و سه‌لامه‌تى و ژيانا وى و مافێ وى ژى يێ دابن و گه‌ره‌نتى كريه‌…ئه‌ڤه‌ ژى بو گه‌نج و خه‌لكێ كوردستانێ دبيتن گرێيه‌ك و كريزێن وى ل سه‌رك ستوير دكه‌تن و نائارامى و بێ ئومێديێ ل ده‌ڤ زێده‌ دكه‌تن…دناڤا ڤان هه‌مياندا، گه‌نج يێ خودبينيتن دناڤا به‌رزه‌بوون و بێ خودانيێ دا، هوسان يێ ريا ده‌ريايێ ل به‌ر خو دگريتن و پشتا خو دده‌تن گه‌ل و وه‌لاتێ خۆ.

هه‌تا ل ده‌مێ كوچبه‌ر ژى دبيتن، وێ رێكامان و نه‌مانێ بخو هه‌لدبژێريتن، ژبلى وان هه‌مى كاره‌سات و ده‌رده‌سه‌ريان، تورێن كوچبه‌ريێ، ئه‌و كه‌سێن دبێژنێ قاچاغچى، گرێدايى ڤێ ده‌ستهه‌لاتا له‌عين و فاسدن، ده‌ستهه‌ڤسارێ وان يێ دده‌ستى به‌رپرسه‌كى دا و ئه‌و به‌رپرسه‌ بكه‌يفا خوه‌ ياريێ بچاره‌نوسێ وى دكه‌تن، گيان و ژيانا كوچبه‌رى ل كوچكرنێ ژى نه‌يا ته‌نا و ئه‌مينه‌، چونكى گرێده‌ى سه‌نگوله‌كێ بێ وژدان و دزه‌كێ پاته‌خوه‌ره‌.

ئه‌گه‌رێن كوچبه‌رى يا گه‌نجان

ئه‌گه‌ر و كريزێن گه‌نجا زورن، تاكو رێكا كوچبه‌رى و هجره‌تێ لبه‌ر خو دگرن، دێ بكورتى هنده‌كان ژێ ده‌ينه‌ ديار كرن:

١. دبيست و چار سالێن بورى دا، كومه‌لگه‌ه هاتيه‌ حزبى كرن، حزب بويه‌ ملكێ عه‌شێرێ، عه‌شير كه‌ڤتيه‌ بن خزمه‌تا بنه‌مالێ و بنه‌مال هاتيه‌ شه‌خصه‌نه‌ كرن و بويه‌ سێكوچكه‌كێ بترس و پيروز و هه‌رتشت بو حه‌لاله‌ و بويه‌ سيبه‌را خودا وه‌ندى و به‌لكى ژى پيرۆزيا وان بخو بويه‌ خودا وه‌ند و بويه‌ خودابخۆ.

٢. ده‌ستهه‌لات بويه‌ سازيه‌كا گه‌نده‌ل و دز و تالان كه‌ر و ژبلى هندێ چاڤسوركرن و ترساندنا پێ دهێتن كرن، ناگه‌هيتن ئاستێ وێ خزمه‌ت و وان مه‌ره‌مێن بو هاتيه‌ دروست كرن،  گه‌نده‌لى و ئه‌و حراب بكارئيان و شه‌خصه‌نه‌ يا رۆژانه‌ پێ دهێتن كرن، زور زورتره‌ ژوێ خزمه‌تا گشتى يا رۆژانه‌ تێ دا دهێتن كرن.

٣. سازى و به‌رنامه‌يێن هه‌ى ژى بو ژيان و بۆ تێركرنا حه‌زێن گه‌نجا، ژبلى دئاسته‌كێ داكه‌ڤتى و پێنه‌گه‌هشتى و تێنه‌ گه‌هشتنێ دايه‌، ناگه‌هن وى ئاستى ته‌ناهيێ و دلره‌حه‌تيێ بۆ گه‌نجى دروست بكه‌ن، ئه‌ڤ سازى و به‌رنامه‌ بشاشى دروست و ئاڤا بوينه‌ و بشاشى ژى دهێنه‌ په‌ياده‌كرن، لناڤا ڤان سازيان گه‌نج شوينا بێتن ئاڤاكرن، دهێتن خرابكرن، په‌روه‌ردا خراب، هه‌رفاندنا كه‌ساتيێ، بكار ئينان بو مه‌ره‌مێن حزبى و شه‌خصهى…لناڤ ڤان سازيا دهێتن برێڤه‌ برن، له‌و گه‌نج بئاڤاهيه‌كێ شكه‌ستى و بباوه‌ر بخو نه‌يوونێ دهێتن ئاڤاكرن…له‌ومانى ل ده‌مێ قه‌يران و كريزان نه‌شێتن خوراگر بيتن و دهه‌رفيتن و ده‌ست بتوره‌بوون و ياخى بوونێ دكه‌تن.

٤. دناڤا بيست و چار سالێن ده‌ستهه‌لاتێ دا و دناڤا ڤان سامان و سه‌روه‌ت و داهاتێ مه‌زن و زه‌بلاح دا، ژێرخانا وه‌لاتى نه‌هاتيه‌ ئاڤاكرن، ئه‌م خودان ئابوره‌كێ هه‌رفتى و كه‌ڤتى و هه‌ژهه‌ژوك داينه‌‌، داهات ناهێتن ديتن و خه‌لك و نه‌خاسم گه‌نج ل ڤى وه‌لاتى كه‌ڤتيه‌ ناڤا تونێله‌كا تارى و بێ رێ و رێبار دا…باوه‌ر بخو، بوه‌لات و بداهاتێ خو نينه‌ و رۆژ بۆ رۆژێ بار و كاودان ژ خرابيێ بۆ خرابترێ دچن و ئاسويێن گه‌ش ناهێن ديتن، چاره‌نوسه‌كێ نه‌ديار چاڤه‌رێى گه‌نجێ مه‌يه‌.

٥. هه‌مى دام و ده‌زگه‌هێن ده‌ستهه‌لاتێ چ حكومى يان ناحكومى بن، ل سه‌ر بنياته‌كێ ساخله‌م نه‌هاتنه‌ ئاڤا كرن و ل سه‌ر بنياته‌كێ ساخله‌م ژى ناهێن برێڤه‌ برن، له‌ومانێ خزمه‌تێ نه‌شێن بكه‌ن، تاكو ئه‌و كه‌سێن لناڤ ژى شول دكه‌ن، خو و ژيانا خو لناڤ نابينن، له‌ومانێ دێ بنه‌ مروڤێن گه‌نده‌ل، يان ژى دێ بنه‌ ئالات و ئالاڤێن خراب و نه‌شێن بده‌سته‌كێ پاقژ شول بكه‌ن، يان ژى دێ ده‌ست ژ كارى به‌رده‌ن و به‌ره‌ڤ  چاره‌نوسه‌كێ نه‌ديار ده‌نه‌رێ و وه‌لاتى دێ چول كه‌ن.

٦. ئه‌ڤ كوچبه‌ريا دهێتن كرن، يارێكخستيه‌ و ده‌ستێ دستهه‌لاتێ دگه‌ل دايه‌، نه‌خاسم هنده‌ك دام و ده‌زگه‌هێن ته‌ناهى و راگه‌هاندن و هنده‌ك سازيێن مه‌ده‌نى، چونكى ئه‌و هه‌مى تور و كه‌سانێن خه‌لكى بقاچاغى دبنه‌ ژده‌رڤه‌، ل ده‌ڤ دام و ده‌زگه‌هێن ئه‌منى تومار كرى و ده‌ستنيشان كرينه‌، ڤى كارى لبن سيبه‌ر و لبن سيهوانا وانان دكه‌ن، ئه‌ڤ قاچاغچيه‌ كارێ خو ئاشكرا و لبه‌ر چاڤان دكه‌ن، نابينم يا خه‌له‌ت بيتن ژى، ئه‌گه‌ر بێژم هنده‌ك كه‌س و دام و ده‌زگه‌هێن ئه‌منى دگه‌ل ڤان تورێن قاچاغچيا شريك و هه‌ڤكارن، نمومنه‌ژى بو ڤێ چه‌ندێ زورن و بێ هه‌ژمارن…له‌و مانێ دبێژم ئه‌ڤ كوچبه‌ريه‌ لبن سيبه‌ر و سه‌هوانا ده‌ستهه‌لاتێ دهێتن كرن و به‌لكى ژى ژێ سود مه‌ندن يان ژى دگه‌ل د اشريكن.

گه‌نجه‌ ته‌خه‌كا مه‌زن و هشياره‌ ل ڤى وه‌لاتى، رۆژانه‌ دناڤا تورێن ئه‌نترێتێ دا، د گه‌ل دونيايا ده‌رڤه‌ دمناقه‌شێ و گه‌نگه‌شێ دايه‌، هه‌رتشتى دبينيتن و دزانيتن…يێ هشيارى و كه‌ساتيا خو دروست دكه‌تن دناڤا ڤان تورادا، ده‌ستهه‌لات يا ئاماده‌نينه‌ چاكسازيان بكه‌تن  و ڤى وه‌لاتى به‌ره‌ڤ كه‌ناره‌كێ ئارام ببه‌تن، له‌ومانێ دبينيتن مه‌زنترين خه‌ته‌ر لبه‌روان گه‌نجن و وانان پالدده‌تن بو ده‌رڤه‌ تاكو وه‌لات ژ ته‌خ و چينێن گه‌نجا بێنه‌ خالى كرن و خه‌ته‌را وان ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتێ نه‌مينيتن.

لڤێره‌ بئه‌گه‌رێ هه‌بوونا ڤان خالێن ل سه‌رى مه‌ داينه‌ ديار كرن و بئه‌گه‌را گه‌له‌ك خالێن دى يێن مه‌ نه‌داينه‌ ديار كرن، ديار و ئيسبات دبيتن ده‌ستهه‌لات ئاسته‌نگه‌ بو گه‌نجا و نه‌ڤێتن خودانيێ ل گه‌نجا بكه‌تن و ژبلى وێ، ده‌ستهه‌لات رێخوشكه‌ره‌ بۆ سه‌رهه‌لدانا ڤێ لێمشتا كوچبه‌ريا گه‌نجان.

پێشنيار و چاره‌سه‌رى

١. سازى كرنا دام و ده‌زگه‌هێن حكومى و نه‌حكومى و ل سه‌ربنياته‌كێ ساخله‌م و ته‌ندروستى و ل دويڤ پێوه‌رێن مه‌ده‌نى و زانستى و ل گوره‌ى ڤه‌كرنێن دنيايا پێشكه‌ڤتى و سه‌رده‌ميانه‌.

٢. ئه‌نجام دانا چاكسازيێن راست و دروست و به‌رقرار كرنا شه‌فافيه‌تێ و هه‌لمالينا گه‌نده‌لى و گه‌نده‌لكاريێ لناڤ دام و ده‌زگه‌هێن حكومى و نه‌حكومى دا.

٣. دام و ده‌زگه‌هێن ده‌وله‌تێ بگشتى بێنه‌ پاقژ كرن و شويشتن ژ قرێژ و به‌رمايكێن گه‌نده‌لى و پيساتيا حزبى و عه‌شائيرى و بنه‌مالكانێ و شه‌خصه‌نه‌كرنا هه‌ى…ل سه‌ر رێك و رێبار و به‌رنامه‌يێن مه‌ده‌نى، ديمكوراتى و پێشكه‌ڤتنى…سه‌ر ل نوى بێنه‌ دروست كرن و دامه‌زراندن و بئه‌و په‌رێ شه‌فايه‌ت و ببه‌ر چاڤ گرتنا به‌رژه‌وه‌نديێن گشتى بێنه‌ ئاڤاكرن و برێڤه‌ برن.

٤. داهاتێ وه‌لاتى بهێته‌ ئێكخستن و بكه‌ڤيتن ناڤا ده‌سته‌كێ پاك و پشته‌ڤانى كرى، ئه‌ڤ داهاته‌ ل گوره‌ى به‌رژه‌وه‌ندى و بوئاڤا كرنا وه‌لاتى و وه‌لاتيان بێتن ته‌رخان كرن و مه‌زاختن.

٥. ياسا بنگه‌هى ل گوره‌ى ستاندارێن پێشكه‌ڤتى بێتن په‌ژراندن و دروست كرن، ديسان ياسا بكه‌ڤيتن خزمه‌تا خه‌لكى و ببيتن پشته‌ڤان و حاكم بيتن بوراستيێ و بو دادپه‌روه‌ريا ئابورى و بوئاڤاكرنا كومه‌لگه‌هه‌كێ ساخله‌م و ته‌ندروست.

٦. دادگه‌ه و دام و ده‌زگه‌هێن ته‌ناهيێ بته‌مامى بێنه‌ راستڤه‌كرن و دروست كرن ل سه‌ر بنياته‌كێ ئاڤاكه‌ر و بۆ مه‌ره‌مێن گشتى و بۆ سه‌لامه‌تيا مال و سه‌رو سامانێ گشتى بێنه‌ بكار ئيناندن و بێنه‌ پاقژ كرن ژهه‌مى ماتێكرن و ده‌ستێوه‌ردانێن نه‌دروست.

٧. ده‌ستهه‌لات ببيتن ده‌ستهه‌لاتا خه‌لكى و بهێتن پاقژ كرن ژ هه‌مى قرێژ و پيساتيا حزبى، عه‌شائيرى و بنمالكانێ…سسته‌مێ ده‌ستهه‌لات ژ خه‌لكيه‌ و بۆ خه‌لكيه‌ ببيتن مه‌به‌ست و ئارمانج و بدروستى بێتن په‌ياده‌ كرن.

٨. دام و ده‌زگه‌هێن چاڤدێرو ل دويڤ چوونا دارايى و ئابورى و بازرگانى بهێن خورت كرن و پشته‌ڤانى كرن و نه‌خاسم لناڤا بان و ل سه‌ر سنوران.

٩. ژێرخانا ئابورى بێتن ئاڤاكرن، بئاڤا كرنا كه‌رتێ گشتوكالى و ئاڤدێرى و مه‌رو مالاتى…چونكى ئاڤا كرنا ڤى كه‌رتى، دبيتن بنياته‌كێ دروست بوئاڤاكرنا پيشه‌سازيه‌كێ خورت و بهێز و پاشى ئاڤاكرنا زانست و مه‌عريفه‌ريه‌ك و ته‌كنه‌لوژيه‌كا مه‌زن، دناڤا ڤێ دا روشمبيرى و رۆشن فكرى و جڤاكێ ساخله‌م ئاڤا دبيتن، ل سه‌ر بنياته‌كێ پێشكه‌ڤتى و خوگرتى و بهێز و كه‌ڤتنا وى ژى مه‌حاله‌ و پێشداچوون و سه‌ركه‌ڤتن به‌رده‌وام و مسوگه‌ره‌ و گه‌ره‌نتى كريه‌.

١٠. كارو به‌رنامێن سڤيل و مه‌ده‌نى و ل گوره‌ى حه‌ز و لئاست بهاو گرنگيا خزمه‌تێن گه‌نجا بێنه‌ دروست كرن و په‌ياده‌كرن، گه‌نج هێزا مه‌زن و بزوێنه‌رێ هه‌رتشته‌كيه‌ لناڤا كومه‌لێ، له‌ومانێ دڤێتن ژ هه‌رتشته‌كى و ژهه‌ر كه‌رته‌كێ پێترێ پشته‌ڤانيا گه‌نجان بێتن كرن و هه‌لێن كار و خزمه‌تێن لائيق بۆ بێنه‌ ئاماده‌ و به‌رهه‌ڤكرن و نابيتن لئاست گه‌نجا خه‌مسارى و قه‌لسى بێتن كرن و دڤێتن پێتڤياتيێن وان ل گوره‌ى مه‌رج و هه‌لێن هه‌ى بو بێنه‌ دروست كرن و ره‌خساندن…ئه‌ڤه‌ژى دڤێتن قوناغ بقوناغ بێتن به‌رنامه‌ و ئاماده‌ و په‌ياده‌كرن و ل سه‌ربنياته‌ كێ ساخله‌م و بئه‌گه‌رێن ساخله‌م بێتن برێڤه‌ برن، هه‌ر ژ قونا غا داينگه‌هيێ و خاندنا سه‌ره‌تايى و پاشى قوناغێن دى يێن خاندنێ(ناوه‌ندى، دواناوه‌ندى، زانكو، خاندنا بلند)، يا گرنگه‌ ژى به‌ريا هه‌رتشته‌كێ ده‌يك و باب بێنه‌ په‌روه‌رده‌ و ئاماده‌ و ساخله‌م كرن و پاشى ساخله‌مى و په‌روه‌رده‌ بۆ زاروك و گه‌نج و پێگه‌هشتيان بێتن كرن.

به‌رئه‌نجام و دوماهيك گووتن

كومه‌لگه‌هێ كورده‌وارى ل سه‌ دسالێ بوريێ ده‌ستهه‌لاتا بيانيان و به‌لكى زێده‌ترێ، وه‌كى غه‌ريبه‌ و بيانى ده‌ستهه‌لاتا مه‌گێرايه‌، كه‌ساتيا مه‌شكانديه‌ و كرينه‌ مروڤێن سه‌ربه‌ و بێ ده‌ستهه‌لات، دا بكه‌فيا خو سه‌روسامان و داهاتێ وه‌لاتێ مه‌ تالان و وێران بكه‌ن… لێ ده‌ستهه‌لاتا مه‌يا خومالى ژى تشته‌كێ قه‌نجترێ ژوانان نه‌كريه‌، سسته‌مێ وان په‌ياده‌كريه‌ و به‌لكى بره‌نگه‌كێ خرابتر و وێرانترێ، دزى و تالان و گه‌نده‌لى كريه‌ پيشه‌يه‌كێ به‌رده‌وام و هه‌رده‌مكيه‌، مروڤ ببه‌رنا مه‌ يێ دهێتن بێ بهاكرن، شه‌خصه‌نه‌ و پارچه‌ پارچه‌ كرن يابه‌رده‌وامه‌، هه‌رتشت ژ خرابيێ به‌ره‌ڤ خرابترێ دچيتن، له‌ومانێ كوچا گه‌نجان و ره‌ڤينا خه‌لكى يابه‌رده‌وامه‌ و وه‌لات دهێتن چوول كرن، ئه‌ڤه‌ ژى سه‌ده‌مه‌ك و گه‌فه‌كا زورا بترسه‌ ل سه‌ر داهات و ژيانا خه‌لك و وه‌لاتێ مه‌…له‌ومانێ چاره‌سه‌رى و چاكسازى دفه‌رو بله‌زن و گه‌ره‌كه‌ خودانى ل گه‌ل و وه‌لاتى بێتن كرن.