پانورامايه‌كا كورت و بله‌ز ل سه‌ر زه‌ره‌ده‌شت و ديانه‌تا وىيا به‌هدينى

اكرم خالد عبدالكريم/ سيد اكرم دهوك

زه‌ره‌ ده‌شتيه‌ت = به‌هديانى = ديانه‌تا به‌هدينانى= باشترين دين = وژدان !! پانورامايه‌كا كورت و بله‌ز ل سه‌ر زه‌ره‌ده‌شت و ديانه‌تا وىيا به‌هدينى: په‌يامبه‌ر: زه‌ره‌ده‌شت خودانێ په‌يامێ، يانى په‌يامبه‌ر زه‌ره‌ده‌شت، خودانێ حێشترا زێرى يان خودانێ حێشترا پير، زه‌رتهسترا بيونانى يانى زاراسترا يان ژى خودانێ حێشترا بله‌ز. ديانه‌ت : ديانه‌ت يان ئايين، بكورديا ره‌سه‌ن = وژدان، خودان وژدان يانى خودان دين، بێ وژدان يانى بێ دين، كه‌واته‌ ناڤێ ديانه‌تا = وژدانا زه‌ره‌ده‌شتى به‌هدينان، ديانه‌تا به‌هدينى، ديانه‌تا بێهترين(باشترين دين) كه‌واته‌ ده‌ڤه‌را به‌هدينان ناڤه‌كێ كه‌ڤناره‌ و به‌لكى ئه‌ڤ ناڤه‌ به‌ريا ڤێ دێروكێ ژى هه‌بويه‌. ئاڤێستا : ئاڤێستا يان ئاوێستا ناڤێ په‌رتوكا ئايينێ به‌هدينيه‌ يا كو بويه‌ په‌ياما، په‌يامبه‌ر زه‌ره‌ده‌شتى. جهێ په‌يام لێ به‌لاڤ بوى : ئه‌ڤ ديانه‌ته‌ ل ڤان هه‌رێمان به‌لاڤ بويه‌، ده‌وروبه‌رێن ده‌ريا قه‌زوين، ده‌ڤه‌را به‌لح يان به‌لخ، ئازوربيجانا شه‌رقى و غه‌ربى، ئه‌رمه‌نستان، وه‌لاتێ فارس، كوردستانا نوكه‌…تاكو قادسيێ يان عێراقا نوكه‌. دروشمێ په‌يامێ : هزرا چاك، گوتنا چاك، كريارا چاك، يانى هزرا راست، له‌شێ ساخله‌م، ره‌وشتێ جوان…پيشه‌وداهێنانێن جوان و ساخله‌م…. هوزا ماد، ميدى كو مه‌سترينا هوزايه‌، زه‌ره‌ده‌شت لێ ژدايك بوى، كو ئاريانيه‌ و ل ئازوربێجانێ، روژئاڤايێ ده‌ريا ئورميێ ژدايك بويه‌ ، ل به‌ريا 600ساليا (پ.ز)!! خودايێ تاك : خودايێ تاك و ته‌نها بێ شريك و بێ هه‌ڤتا، كارزان = ئاهورا مه‌زدا يان ژى مه‌زدا = بزمانێ ئاريانى يان فارسى ( هاهو، را، مزدا = لا اله‌ الله‌ = لجهێ خودێ كه‌س نينه‌ بپه‌رێسين). شوپا كورتا دێروكى : زه‌راده‌شت ل 19ێ مها خوردات، 30 مها مايو 660پ.ز ژدايك بويه‌، دژيێ(7)حه‌فت سالى دا بابێ وى، وى دهنێريت بو به‌ر خاندن و په‌روه‌ردێ و فێركرنێ ل ده‌ڤ زانايه‌كى بناڤێ(گوروپورچين كروس)، بو ده‌مێ(8) سالان دخوينيتن، فێرى ده‌رسێن( په‌روه‌ردێ، ره‌وشت و تيتالێن باش، پيشه‌وپيشه‌سازى، هونه‌رێ پاكى و ده‌ست پاكيێ، كشت و كال و مالداريێ، پزيشكى و ده‌رمانسازيێ…) دبينتن…پشتى ڤه‌دگه‌رهيتن مالێ، ئاهه‌نگا ده‌رچونێ ل دويڤ رێ وره‌سمێن دينى و جڤاكى، يێن وى ده‌مى بو دگێرن، زه‌ره‌ده‌شت بپه‌سنێن جوان و رێك و پێكێن دينى، رێ و ره‌سمێن ژين و پێكڤه‌ ژيانێ ناڤدار و خودان لائيقترين سه‌رده‌رى بوييه‌، زه‌لامه‌ك پاك، دلناسك، خوبه‌خه‌ش، به‌خشنده‌، بلێبورده‌، بێ جياواز، دادپه‌روه‌ر…ناڤدار و بێ هه‌ڤرك بويه‌. بابێ وى ژن بوئيا و نأڤێ وێ( هانه‌دى)بوو، دوو زاروكێن كور هه‌بوون، ده‌ست بخوداپه‌رستيێ كر، خوجهبوو ل شكه‌فته‌كێ ل چييايێ(سابلان)، هه‌رده‌م مژولى خودا په‌رستن و په‌روه‌رده‌كرنا هزرى و به‌ده‌نى بو، بو هه‌ڤالێ جاندار و گيانه‌وه‌رێن كويڤى، پشتى تێگه‌هشتنه‌كا باش وه‌رگرتى ل سه‌ر بيرو هزرێن(دايتى) تاك خوداپه‌رستيێ، روژه‌كێ زه‌لامه‌كێ پيرێ بجل و به‌رگێن سپى وه‌كى شه‌وقه‌كا بره‌ونه‌ق خونێزيكى وى دكه‌تن، جلێن وى سپيه‌كێ پاك و ته‌ميز بوون، پشتى گه‌هشتيه‌ ده‌ڤ زه‌ره‌ده‌شتى خوبودا نياسين…گوتێ ئه‌ز مه‌لايكه‌تم و مه‌زنێ مه‌لايكه‌تا مه‌، گووتێ ئه‌ز(( ڤوهومانو)) مه‌، خودايى په‌يامه‌ك بو ته‌هنارتيه‌ و ئه‌ز دێ وێ په‌يامێ ده‌مه‌ته‌م و ئه‌ركه‌ تو بدروستى وێ په‌يامێ بگه‌هينى خه‌لكى، تو هنارتيێ خوداى دێ ديانه‌تا وى ل سه‌ر مروڤان به‌لاڤ كه‌ى…ئه‌و دگه‌ل خودا بره‌ سه‌ر عه‌رشێ خودايێ تاك و ته‌نيا و په‌يام(وه‌حى) راده‌ستى زه‌ره‌ده‌شتى هاته‌ كرن، ل رۆژا 5/30/630پ.ز بويه‌ په‌يامبه‌ر و په‌ياما خو وه‌رگرتيه‌. ل وى ده‌مى ژيێ وى(30)سيهسالبوون، ده‌ست ببه‌لاڤ كرنا په‌ياما خودايى كر، په‌يام ل دويڤ په‌يامێ ژبال خودايێ(ئه‌هارومزدا)به‌لاڤ دكر، په‌ياما وى ل سه‌ر ريا راست(استيقامه‌) به‌لاڤ دكر، خه‌لك فێرى ديندارى و ره‌وشا ژيانه‌كا پێشكه‌ڤتى دكر، دادپه‌روه‌رى، زانست و زانيارى، فێركرنا ره‌وشت و كارێن باش، فێركرنا چاندن و مه‌ردارى و مالداريێ، ئاڤه‌دانيا هزرى و بيناسازيێ، ره‌وشت و تيتالێن جوان…لێ هه‌ر ل ده‌ستپێكێ(كاهن) ژ په‌ياما وى دترسيان و گووت گووتك و پێڤه‌نويسكێن خراب ل سه‌ر دروست دكرن و بزاڤێن ره‌شكرن و كرێت كرنا وى دكرن…لێ ئه‌و هه‌ر يێ به‌رده‌وام بو ل سه‌ر به‌لاڤ كرنا په‌ياما ئاهورامه‌زدايى، لێ هه‌ر ل وى ده‌مى هه‌رئێك ژ((پنڤادا)) و ((جريهاما)) ب دوو رويى دهاته‌ په‌سن كرن و ئارێشه‌ بو دروست دكرن. لێ ئه‌و هه‌ريێ به‌رده‌وام بو ل سه‌ر په‌ياما خو، ل باژێران شيره‌ت و ئاموژگارى ددانه‌ ده‌سهه‌لاتێ، لێ بزاڤێن ده‌ركرنا وى ژ باژێرى دهاتنه‌ كرن ب((حه‌فت ئاخفتنێن – المحاكات السبع))دهاته‌ گونه‌هبار كرن، (42)چل و دووسالێن وى به‌رده‌وام بو ل سه‌ر په‌ياما خو، ل(10)ده‌هسالێن په‌ياما وى چ كه‌سه‌كى ريياوى نه‌گرت، بتنێ پسمامه‌كێ وى هاته‌ سه‌ر ريا وى بناڤێ(ميستوما)، ئه‌ڤه‌ بو وى وه‌رگه‌ريانه‌كا مه‌زن بو دده‌ربارى رێبازاوى دا…دوو سال دى به‌رده‌وام بو ل سه‌رپه‌ياما خو، پاشى په‌يام بو دگه‌هيتن بچيتن باژارێ(به‌لخ)پايته‌ختێ ئيمپراتوريه‌تا فارسى بو ده‌ڤ شاه(گشتاسب)، په‌ياما خو بو راگه‌هينيتن…ئه‌و ئێكسه‌ر هجره‌تێ دكه‌تن و دچيتن ده‌ڤ شاهى و په‌ياما خو دگه‌هينيتێ، لێ شاه باوه‌ريێ پێ ناكه‌تن و حه‌بس دكه‌تن، حه‌بسا وى لناڤ ئاخويرا هه‌سپان دبيتن، ل ده‌مێ هه‌سپێ شاهى دچيتن ده‌ڤ وى، پێن هه‌سپێ وى تێك دچن و نه‌شێتن برێڤه‌بچيتن…ئه‌ڤ خه‌به‌ره‌ دگه‌هيتن شاهى، شاه جابا وى دهنێريتن و دبێژيتنێ تود كارى چاره‌سه‌ريا هه‌سپێ من بكه‌ى، دبێژيتن به‌لێ و چاره‌سه‌ريا هه‌سپێ وى دكه‌تن…هوسان شاه داخازيا لێبورينێ دكه‌تن و دچيتن سه‌ر دينێ وى…هوسان ديانه‌تا به‌هدينى دبيتن ديانه‌تا ره‌سميا ئيمپراتوريه‌تا ساسانى…ل يازده‌ساليا په‌ياما وى، پشتى(48)چل و هه‌شت سالێن په‌يامێ و ل ژيێ(77)حه‌فتێ و حه‌فت ساليێ، زه‌ره‌ده‌شت دهێتن كوشتن دپه‌رستگه‌هێ دا…ل وى ده‌مى شاه ل باژێرێ سيستان بوو، ل ده‌مێ خه‌به‌رێ كوشتنا زه‌ره‌ده‌شتى دگه‌هيت شاهى، ئێكسه‌ر ڤه‌دگه‌رهيتن و ل شوينا وى(حه‌كيم جاماسفى) كوباشترين حه‌واريێ وى بو، ل شوينا وى ددانيتن و ديسان دينه‌تا به‌هدينى هه‌ر دمينيتن وه‌كى په‌ياما دينێ شاهنشاهيه‌تا ساسانى. اكرم خالد عبدالكريم/ سيد اكرم دهوك